کتابی که از پشت دیوارهای سفارت امریکا خبر می‌دهد

November 2, 2025   Blog, بین الملل > غرب آسیا و آفریقای شمالی, سیاست > سیاست خارجی, فیلم > بین الملل, فیلم > سیاست
کتابی که از پشت دیوارهای سفارت امریکا خبر می‌دهد

کتاب پشت دیوارهای سفارت با مقدمه‌ای درباره اهمیت تاریخی تسخیر سفارت امریکا در تهران آغاز می‌شود و سپس به ریشه‌های شکل‌گیری این واقعه می‌پردازد.

به گزارش خبرگزاری مهر، روزنامه جوان نوشت: در آستانه سالروز تسخیر لانه جاسوسی آمریکا به دست دانشجویان پیرو خط امام، کتاب «پشت دیوارهای سفارت» با موضوع اقدامات لانه جاسوسی آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران به زیور طبع آراسته شد.

کتابی برای تحقق یک مطالبه

در سال‌های اخیر یکی از مطالبات مکرر رهبر معظم انقلاب اسلامی از جوانان، مطالعه اسناد سفارت سابق آمریکا در تهران (معروف به لانه جاسوسی) است. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در آبان ۱۳۹۴ خطاب به جوانان فرمودند: «جوان‌های عزیز! اسناد لانه جاسوسی را بگیرید و بخوانید، درس‌آموز است. دانشجویانی که سفارت را تسخیر کردند و فهمیدند اینجا لانه جاسوسی است، با زحمت زیاد این اسناد را -که سعی کرده بودند در کاغذخردکن‌ها آنها را خرد کنند، نابود کنند- به هم چسباندند. با زحمت زیاد اینها را استحصال کردند و منتشر کردند؛ ۷۰، ۸۰ جلد کتاب منتشر شده است. اینها نشان می‌دهد که امریکایی‌ها چه هنگام اوج نهضت، چه هنگامی که نهضت و انقلاب پیروز شده و جمهوری اسلامی تشکیل شده است، دائم در حال توطئه علیه نظام اسلامی بوده‌اند؛ آمریکا این است. اینها مسائل مربوط به بعد از انقلاب است.»

در سال ۱۳۹۵ ایشان مجدداً همین نکته را مورد اشاره قرار دادند و فرمودند: «بعد از آنکه جوان‌های ما رفتند و این مرکز را تسخیر کردند و با زحمت زیاد توانستند کاغذهایی را که خرد شده بود، مدارکی را که در کاغذ خردکن ریخته شده بود، گردآوری کنند، جمع کنند، به‌هم بچسبانند و به‌صورت کتاب دربیاورند، آن‌وقت معلوم شد که چه توطئه‌هایی در طول این مدت در داخل سفارت آمریکا وجود داشته، این کتاب‌ها حدود ۷۰ جلد است؛ شماها خوانده‌اید اینها را؟ چرا هیچ نشانی از مضامین برگزیده این کتاب‌ها در مجموعه مدارس ما، دبیرستان‌های ما، دانشگاه‌های ما نیست؟ چرا؟ این یکی از اعتراض‌های من است. وزیر جدید محترم آموزش‌وپرورش اینجا در جلسه هستند؛ چرا اینها را داخل کتاب‌های درسی قرار نمی‌دهید؟ چرا نمی‌گذارید نسل جوان ما، نسل جدید ما بفهمد و بداند که آمریکا با اینجا چه کرده و چه توطئه‌هایی زیر سر داشته؟»

معظم‌له در سال ۱۴۰۳ نیز در آستانه سالروز ۱۳ آبان بار دیگر همین مطالبه را تکرار کردند و فرمودند: «اینکه من تأکید می‌کنم جوان‌ها کتاب‌ها را بخوانند، اسناد را، مدارک را ببینند و از حقایق مطلع بشوند، به خاطر این است. سفارت آمریکا از ساعات اول انقلاب، از روزهای اول انقلاب، مرکز شبکه‌سازی و توطئه علیه انقلاب بود. البته اول گیج شدند، اول نفهمیدند چه اتفاقی دارد می‌افتد، اما به مجرد اینکه از گیجی خارج شدند، شروع کردند به برنامه‌ریزی برای کودتا، برای تحریک تحریک قومیت‌ها، تحریک عناصر گوناگون برای ایجاد اختلاف، جمع‌کردن تفاله‌های ساواک دوران رژیم پهلوی برای مبارزه با انقلاب. سفارت، سفارت نبود؛ مرکزی بود برای مبارزه با انقلاب، مبارزه با ملت ایران، برای شکست دادن حرکت عظیمی که ملت ایران با انقلاب خودش انجام داده بود.»

«کتاب پشت دیوارهای سفارت»، نوشته محمدجواد اخوان؛ روزنامه‌نگار، مدرس دانشگاه و پژوهشگر در ۲۷۰ صفحه، اثری پژوهشی و مستند درباره نقش و عملکرد سفارت آمریکا در ایران، به‌ویژه در سال‌های منتهی به انقلاب اسلامی و پس‌ازآن است و انتشارات «بینش‌مند» آن را منتشر کرده است. این کتاب با تکیه بر اسناد به‌جای مانده از سفارت آمریکا در تهران (معروف به لانه جاسوسی)، به بررسی ابعاد مختلف فعالیت‌های سیاسی، اطلاعاتی و فرهنگی این سفارتخانه می‌پردازد. اخوان با رویکردی تحلیلی و مستند، تلاش کرده زوایای پنهان و کمتر شناخته شده‌ای از روابط ایران و آمریکا را در دوره حساس انقلاب اسلامی و پس از آن آشکار کند. پیش از این نیز کتب متنوع سیاسی، تاریخی و فرهنگی از همین مؤلف به بازار نشر عرضه شده است.

درباره کتاب پشت دیوارهای سفارت

پشت دیوارهای سفارت، اثری پژوهشی و مستند است که به بررسی نقش سفارت آمریکا در تهران، پیش و پس از انقلاب اسلامی ایران می‌پردازد. مؤلف این کتاب محمدجواد اخوان با استفاده از اسناد لانه جاسوسی و نیز اسناد منتشر شده آرشیو امنیت ملی آمریکا، تصویری از تلاش‌های آمریکا برای حفظ ایران در چارچوب منافع آمریکا پس از انقلاب اسلامی ارائه داده است. کتاب، ساختاری موضوع‌محور دارد و هر فصل به یکی از ابعاد فعالیت‌های سفارت، از نفوذ سیاسی و فرهنگی تا عملیات اطلاعاتی و جاسوسی، اختصاص یافته است. نویسنده با استناد به اسناد و گزارش‌های رسمی، روند تحولات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایران را در بستر روابط با آمریکا تحلیل کرده است. این اثر نه‌تنها به وقایع تسخیر سفارت می‌پردازد، بلکه زمینه‌ها و پیامدهای آن را نیز بررسی می‌کند. اخوان در این کتاب، تلاش کرده است تا با کنار هم قرار دادن روایت‌های رسمی، اسناد محرمانه و تحلیل‌های کارشناسانه، تصویری چندلایه از مناسبات ایران و آمریکا در یکی از پرتنش‌ترین دوره‌های تاریخ معاصر ایران ارائه دهد.

خلاصه کتاب پشت دیوارهای سفارت

کتاب پشت دیوارهای سفارت با مقدمه‌ای درباره اهمیت تاریخی تسخیر سفارت آمریکا در تهران آغاز می‌شود و سپس به ریشه‌های شکل‌گیری این واقعه می‌پردازد. نویسنده با استناد به اسناد به‌جای مانده از سفارت نشان داده است آمریکا از سال‌ها پیش از انقلاب اسلامی، سفارت خود را به مرکزی برای هدایت عملیات سیاسی، اطلاعاتی و حتی نظامی در ایران و منطقه تبدیل کرده بود.

در بخش‌های ابتدایی به منافع استراتژیک آمریکا در ایران از جمله دسترسی به منابع نفتی، موقعیت جغرافیایی و بازار مصرف اشاره شده است. اسناد نشان می‌دهد حتی پس از پیروزی انقلاب، آمریکا تلاش داشت با ابزارهای دیپلماتیک و اطلاعاتی، نفوذ خود را حفظ کند و از تحولات داخلی ایران به نفع خود بهره ببرد. در ادامه، کتاب به ضعف شناختی و سردرگمی دستگاه دیپلماسی و اطلاعاتی آمریکا نسبت به ماهیت انقلاب اسلامی و رهبران آن می‌پردازد. نقل‌قول‌هایی از مقامات امریکایی و گزارش‌های سفارت، حاکی از ناتوانی آنها در درک گفتمان سیاسی جدید و نقش محوری امام خمینی (ره) و نیروهای مذهبی است.

این سردرگمی در تحلیل ساختار قدرت جدید، اصل ولایت‌فقیه و تحولات اجتماعی پس از انقلاب نیز مشهود است. بخش‌های بعدی کتاب به بررسی راهبردهای آمریکا برای بازسازی نفوذ خود در ایران اختصاص یافته است؛ از تلاش برای ارتباط با دولت موقت و گروه‌های میانه‌رو تا استفاده از پوشش‌های دیپلماتیک برای جمع‌آوری اطلاعات و شبکه‌سازی. نویسنده با استناد به اسناد، نشان داده است سفارت آمریکا نه‌تنها به فعالیت‌های معمول دیپلماتیک اکتفا نمی‌کرد، بلکه در حوزه‌های فرهنگی، اقتصادی و حتی نظامی نیز نقش‌آفرینی می‌کرد. در فصل‌های پایانی، کتاب به رشد احساسات ضدامریکایی در جامعه ایران، نقش افشاگری‌های رهبران انقلاب و تأثیر آن بر افکار عمومی می‌پردازد. همچنین به چالش‌های آمریکا در مواجهه با استقلال‌طلبی ایرانیان و ناکامی در براندازی جمهوری اسلامی اشاره شده است. در مجموع، کتاب با رویکردی مستند و تحلیلی، روند شکل‌گیری و تشدید تقابل میان ایران و آمریکا را از منظر اسناد و شواهد تاریخی بررسی کرده است.

چرا باید کتاب پشت دیوارهای سفارت را خواند؟

این کتاب با تکیه بر اسناد دست‌اول و روایت‌های کمتر شنیده شده، امکان نگاهی عمیق‌تر به پشت‌پرده روابط ایران و آمریکا در یکی از حساس‌ترین مقاطع تاریخی را فراهم می‌کند. پشت دیوارهای سفارت نه‌تنها به وقایع مشهور تسخیر سفارت می‌پردازد، بلکه زمینه‌ها، اهداف و پیامدهای آن را با جزئیات مستند بررسی کرده است. خواننده با مطالعه این اثر با شیوه‌های نفوذ و راهبردهای دیپلماتیک و اطلاعاتی آمریکا در ایران آشنا می‌شود و می‌تواند تحولات سیاسی آن دوره را از زاویه‌ای متفاوت و مبتنی بر اسناد واقعی دنبال کند. این کتاب برای کسانی که به دنبال فهم عمیق‌تر از تاریخ معاصر ایران و روابط بین‌الملل هستند، منبعی غنی و قابل‌اتکا به‌شمار می‌آید.

خواندن این کتاب به پژوهشگران تاریخ معاصر ایران، دانشجویان علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، علاقه‌مندان به مطالعات امنیتی و کسانی که به دنبال شناخت دقیق‌تر از مناسبات ایران و آمریکا و نقش اسناد لانه جاسوسی در این زمینه هستند، پیشنهاد می‌شود.

کد خبر 6642040


مریم علی بابایی