بندر چابهار؛ محور استراتژیک تبدیل ایران به شاهراه اصلی تجارت اوراسیا

بندر چابهار؛ محور استراتژیک تبدیل ایران به شاهراه اصلی تجارت اوراسیا

یک کارشناس ترانزیت گفت: در شرایطی که تحولات ژئوپلیتیکی جهان مسیرهای سنتی تجارت را تغییر داده، بندر چابهار به محور شکل‌گیری بلوک نوین میان ایران، هند، روسیه و آسیای مرکزی بدل شده است.

محمدمهدی کریمی قهی کارشناس ترانزیت در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه در حالی که تنش‌های ژئوپلیتیکی جهان مسیرهای سنتی تجارت را دگرگون کرده، ائتلافی تازه میان ایران، هند، روسیه و کشورهای آسیای مرکزی در حال شکل‌گیری است، گفت: محور این بلوک نوظهور، بندر چابهار است، دروازه‌ای که می‌تواند ایران را به شاهراه اصلی تجارت اوراسیا بدل کند.

وی افزود: تحولات اخیر در سیاست‌های تجاری و ترانزیتی آسیا نشان می‌دهد نظم جدیدی در حال شکل‌گیری است؛ نظمی که محور آن نه در شرق دور و نه در اروپا، بلکه در مسیرهای میانی اوراسیا قرار دارد. بندر چابهار در جنوب شرق ایران اکنون به نقطه تلاقی منافع چهار بازیگر کلیدی اعم از ایران، هند، روسیه و کشورهای آسیای مرکزی تبدیل شده است.

تمدید معافیت تحریمی بندر چابهار؛ تثبیت حضور هندی‌ها

کریمی قهی بیان کرد: بر اساس گزارش رسانه‌های اقتصادی هند، دهلی‌نو توانسته معافیت تحریمی بندر چابهار را برای چند ماه دیگر از دولت آمریکا تمدید کند، اقدامی که عملاً حضور هند در این بندر را تثبیت می‌کند و مسیر همکاری‌های چندجانبه منطقه‌ای را باز نگه می‌دارد.

وی ادامه داد: از سال ۲۰۱۶ تاکنون، چابهار در چارچوب توافق سه‌جانبه ایران، هند و افغانستان توسعه یافته است. با خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و بازگشت تحریم‌ها، فعالیت هند در چابهار به‌واسطه معافیت ویژه ادامه یافت؛ امتیازی که اکنون بار دیگر به مدت شش ماه تمدید شده و به دهلی‌نو اجازه می‌دهد پروژه‌های خود را در قالب قرارداد ده‌ساله بهره‌برداری از بندر دنبال کند.

این کارشناس ترانزیت تصریح کرد: این بندر نه‌تنها مسیر ارسال کمک‌های بشردوستانه هند به افغانستان است، بلکه به‌گفته تحلیلگران، نقش کلیدی در طرح بزرگ‌تر اتصال هند به آسیای مرکزی و روسیه دارد. ازبکستان، قزاقستان و تاجیکستان نیز به‌دنبال استفاده از مسیر چابهار برای کاهش وابستگی خود به شبکه حمل‌ونقل تحت کنترل چین هستند.

بندر چابهار؛ محور استراتژیک تبدیل ایران به شاهراه اصلی تجارت اوراسیا

کریمی قهی یادآور شد: در همین راستا، تهران ماه گذشته میزبان نشست سه‌جانبه ایران – هند – ازبکستان بود؛ نشستی که نخستین گام رسمی برای هماهنگی عملیاتی در بهره‌گیری از ظرفیت‌های چابهار و کریدور شمال – جنوب محسوب می‌شود.

وی ادامه داد: بر اساس گزارش اکونومیم نیوز، این کریدور با اتصال بنادر جنوبی ایران به روسیه و اروپا، مسیر جایگزینی برای کانال سوئز و ابتکار چینی «یک کمربند – یک راه» به‌شمار می‌رود.

این کارشناس ترانزیت عنوان کرد: هم‌زمان، روسیه نیز در پی جنگ اوکراین و تحریم‌های غرب، به مسیرهای جایگزین حمل‌ونقل علاقه‌مند شده و با استفاده از شبکه ریلی قزاقستان و ازبکستان، مسیر خود را تا بندر چابهار گسترش می‌دهد. این روند عملاً زمینه شکل‌گیری یک بلوک تجاری اوراسیایی با محوریت ایران را فراهم کرده است.

وی با اشاره به سیاست دریایی جدید هند افزود: در سطح کلان، سیاست دریایی جدید این کشور با عنوان MAHASAGAR و طرح ساگرمالا ۲.۰ به‌دنبال توسعه بنادر و مسیرهای دریایی فرامنطقه‌ای است. این سیاست در هماهنگی با منافع ایران و روسیه می‌تواند به تثبیت موقعیت تهران در نظم اقتصادی نوین منجر شود.

کریمی قهی ادامه داد: ایران باید با سرعت بیشتری جایگاه خود را در این بلوک جدید مشخص کند. در شرایطی که کشورهای منطقه به‌دنبال بازتعریف مسیرهای تجاری مستقل از غرب و شرق هستند، چابهار می‌تواند همان حلقه اتصال باشد که ایران را از یک بازیگر ترانزیتی محلی به محور راهبردی اوراسیا ارتقا دهد.

این کارشناس حوزه ترانزیت در پایان خاطرنشان کرد: به‌نظر می‌رسد شکل‌گیری «بلوک تجاری چابهار» دیگر یک سناریوی احتمالی نیست؛ بلکه واقعیتی است در حال وقوع واقعیتی که اگر ایران آن را به‌موقع درک نکند، فرصت تاریخی رهبری در نظم جدید تجاری منطقه از دست خواهد رفت.

کد خبر 6650311


زهره آقاجانی